Ayurveda’daki en önemli kavramlardan biri olan, güçlü bir sindirimin oluşması ve sürdürülmesi için gereken iç gücün adı Agni’dir. Agni, tükettiğimiz yiyeceklerin metabolizma tarafından parçalara ayrılmasını destekleyen, bu metabolik ayrım için uyarılma sağlayan “sindirim ateşidir”.  
Eğer Vücudunuzdaki Agni Ateşi Yüksekse, 

• Sağlıklı bir cilt oluşumu
• Dengeli bir iştah 
• Yüksek enerji 
• Tüm bedenlerde denge (homeostasis)
• Berrak bir zihin
• Güçlü sindirim ve
• Güçlü bir bağışıklık sistemi de beraberinde gelecektir.

Ayurveda’ya göre birçok sağlık ve kilo sorunu agninin baskılanmasına veya yetersiz sindirime bağlanabilir. Agninin ateş kalitesi, gıdalardaki hammaddeleri, dokular tarafından özümsenebilecek bir şekilde kullanılabilir hale dönüştürmekten sorumludur.

Agni ateşi maddeleri dönüştürmenin yanı sıra iştahtan ve vücut sıcaklığından da sorumludur.Agni’niz güçlü olduğunda tükettiğiniz gıdalar iyice sindirilir ve tüm atıklar idrar, dışkı ve ter olarak vücuttan tahliye edilir. Yani agni ateşi dengeli çalıştığı sürece bedenlerimizde ama birikiminden endişe etmemize gerek yoktur.

Bazı davranış ve alışkanlıklarımız Agni ateşini zayıflatıp, ona zarar verebilir. Bunlara hemen kısaca bir göz atarak, içerisinde yaptıklarınız varsa bütünsel sağlık ve iyilik halinizden sizi uzaklaştırdığını anımsayarak, o alışkanlık veya davranışınızı şu an itibariyle dönüştürmeye niyet ediniz. Niyet ederek eyleme geçmenin ne kadar güçlü olduğundan  bahsetmiştim.

Sindirim Ateşinizi yani Agni’yi Zayıflatan Davranışlar  

►Miktar olarak fazla yemek yemek
►Düzensiz yemek yemek ve ara öğünler tüketmek
►Ağır, soğuk, eski ya da bozuk gıda tüketmek 
►Bünye Tipinize (doşanıza) uygun olmayan gıdaları yemek
►Hazımsızlık sürerken ve açlık hissetmeden yemek yemek
►Yaşadığınız coğrafi konuma, zaman dilimine veya içinde olduğunuz mevsime  uyum sağlayamamak, sirkadiyen ritimlere uyumlu yaşamamak.
►Doğal dürtü ve ihtiyaçları baskılamak ve/veya ertelemek (dışkı, idrar, hapşırma, gaz, burun hınkırma, esneme vb.)
Aşırı perhiz yapmak/açlık çekmek
►Detoks / Arındırma prosedürlerini yanlış uygulamak 

Hemen hepinizin özellikle ara öğün tüketmemek ilkesine takılacağınızı tahmin ediyorum. Evet ayurvedik beslenmede, özellikle bir de kilo verme sürecindeyseniz, ara öğün kesinlikle önerilmez. Tip 2 Diyabet de dâhil olmak üzere önerilmeyen ara öğünlerin, kan şekerini yükselttiği ve hipoglisemiye sebep olduğu bilinmektedir. Gün içerisinde 3 ana öğün son derece yeterli olacaktır, öğünler arasında sıvı tüketimi dışında oruç tutmak agni ateşinin çok daha dengeli çalışmasını sağlayan en önemli prensiplerdendir. Bu konuyu ayurvedik beslenmede daha fazla detaylandıracağım. Ama şimdilik bilmeniz gereken, 3 ana öğün arası 5 saatten az olmamalı ve ara öğün olarak bir leblebi tanesi bile tüketmemenizdir. Elbette öğlen 12.30’da yemek yiyip, akşam yemeğini 20.00’de yiyorsanız, 17.00-18.00 arası bünyenize uygun sağlıklı bir ara öğün tüketebilirsiniz. 

Şimdi ise sindirim ateşi agniyi yükseltmenin yollarına göz gezdirelim. 
Sindirim sistemini dengelemenin çok basit yolları vardır.

SİNDİRİM ATEŞİ, AGNİYİ YÜKSELTMENİN 7 ALTIN KURALI

1. Her sabah büyük bir bardak ılık su içine yarım limon suyunu ekleyin ve güne bu şekilde başlayın.  Limon karaciğeri toksinlerden arındırır ve bağırsak sağınım, yani bağırsağın sindirim esnasında yaptığı doğal dalgalanma hareketini uyarır. Bu da dışkı tahliyesi için uyarıcı görevi görür. 

2. Buz gibi içeceklerden uzak durun. Bunlar agni ateşini söndürür, tıpkı fizik kanunlarındaki gibi, ateşin üstüne dökülen soğuk bir sıvı veya madde ateşin gücünü azaltır. Soğuk suyun daha fazla kalori yakarak, zayıflamayı desteklediği çok yanlış bir mittir. Tam aksine soğuk her türlü sıvı ve gıda maddesi sindirim ateşini azaltacağı için metabolizmayı da yavaşlatır. Gün boyunca oda sıcaklığında ve hatta daha ılık su ile sıcak bitki ve baharat çayları tercih edin. Eğer Türk çayı müptelası iseniz, olabildiğince açık ve karanfilli, limonlu veya kakuleli olarak tüketmeyi deneyin.

3. Agninizin en güçlü olduğu zaman öğle vaktidir, bundan dolayı günün en güçlü öğününün 12.00-13.00 arasında yiyeceğiniz öğle yemeği olmasına özen gösterin. 

4. Akşam yemeğinden sonra en az 2 saat uyumayın. Ayrıca akşam yemeği menüleriniz hafif olsun. Çünkü tıpkı bedenimiz gibi agni ateşi de bu saatlerde dinlenmeye geçmektedir.

5. Çiğ gıdalardansa ılık ve hafif pişirilmiş gıdaları tercih edin çünkü pişmiş gıdaların sindirimi çok daha kolaydır. Ayurveda mutfağında salt çiğ beslenme kesinlikle yer almamaktadır. Salt çiğ beslenme özellikle ilerideki bölümlerde öğreneceğiniz bazı bünye tiplerinde ciddi hazımsızlıklara ve metabolizmanın yavaşlamasına yol açmaktadır.

6. Yemeklerinizi, sindirime yardımcı olan baharatlarla pişirin:  Örneğin taze zencefil,  kakule, kimyon, nane, tarçın ve rezene gibi.

7. Her gün egzersiz yapın. Tempolu yürüyüş ya da yoga yapmak metabolizmanızı ve sindiriminizi uyarır.

Evet, sindirim sisteminin ana görevi yediğimiz gıdaları hayati dokulara (dhatu), enerjiye ve atıklara (mala) dönüştürmektir ama bu sadece başlangıçtır. Artık yavaş yavaş anlamaya başladığınız gibi Ayurveda insanoğluna bütüncül yaklaşır ve tüm vücudu dönüştürmeye odaklıdır. Sadece kilo verme, sadece diz kapaklarındaki ağrıyı geçirme, sadece sağlıklı beslenme, sadece düzenli spor yapmak vb. yerine insanı bir sürü modülden oluşan büyük bir paket olarak ele alır ve bu doğrultuda öneriler vererek daha iyi ve mutlu bir yaşamın kurgulamasına rehberlik eder.

Ayurvedik beslenme prensipleri optimum düzeyde sindirim, sağlıklı doku oluşumu ve genel Wellbeing (iyi olmak) halinden faydalanarak, bütünsel sağlık halini yükseltmek ile ilgilenen herkes için geçerlidir.